Ortodoksie
(Onderskeiding 3)
 

Die Roomse Kerk het vir baie lank geglo dat dit slegs die “geestelikes” is wat die Bybel mag uitlê. Om die waarheid te sê, tot redelik onlangs het hulle nie eers die vertaling van die Bybel in ‘n taal wat vir die gewone man verstaanbaar was, toegelaat nie. Die rede hiervoor was dat hulle geglo het dat die gewone mense nie toegerus was om die Bybel te lees nie, nog minder om dit uit te lê.

Sedert die Hervorming het die Bybel vrylik beskikbaar geword vir die gewone mense en deesdae is alle mense in die vrye wêreld in ‘n posisie waar hulle ‘n  eie Bybel kan besit, lees en bestudeer. Maar die pendulum het nou deurgeswaai na die ander uiterste, tot so ‘n mate dat elke Jan Rap en sy maat nou voel dat hulle die reg het om die Bybel uit te lê. Hierdie is dieselfde dwaling as die van die Roomse geestelike orde alhoewel nou aan die teenoorgestelde kant.

Dit is derhalwe baie belangrik dat ons sal besef dat alhoewel elkeen van ons die voorreg het om die Bybel self te lees, elke individu nie die reg het om die Skrif te interpreteer op ‘n wyse wat hom of haar pas nie. Ons kan almal die Bybel verstaan en die Gees sal ons in die volle Waarheid lei, maar dit is nie vir ons om elkeen ons eie persoonlike “nuwe” leerstellings te ontwikkel nie. Daar is ‘n Kern van Waarheid wat nie oop is vir her-verklaring nie. Ons verwys hierna as die “ortodokse” leringe. “Ortodoksie” beteken “die vashou aan die kerkleer, regsinnig” (en moet nie verwar word met die ‘Oos Ortodokse Kerke’ nie).

Oor die verloop van die afgelope 2 000 jaar van die Christendom, het die kerk talle dwalinge, kontra-dwalings, oor-korreksies, kerkvergaderings, merkwaardig talentvolle onderwysers en ook ketters verduur. Te midde van al hierdie prosesse is die basiese leerstellings van ons geloof bepaal, getoets en bewys. Ons het die voordeel om te leer uit 2 000 jaar se ervaring. Nogtans is daar baie dwase wat deesdae opstaan en voel dat hulle meer wysheid en insig het as al die manne van aansien wat voor hulle gekom het. Derhalwe dink hulle dat hulle die reg het om regsinnige en vasgestelde leerstukke aan te val of daaraan toe te voeg. Enige persoon wat van mening is dat hy ‘n “openbaring” ontvang het wat indruis teen die ortodokse leringe, moet baie seker maak dat hy sy feite agtermekaar het.

Is daar enige bewys in die Bybel dat geen individu die reg het om die Bybel uit te lê sonder enige verwysing na ortodokse leerstellinge? Inderdaad ja.

Paulus het ‘n beginsel wat in die Wet vasgestel is aangehaal naamlik dat “[d]eur die getuienis van twee of drie getuies moet elke saak bewys word” (2 Kor 13:1). Hierdie beginsel het toepassing gevind op elke gebied van die Joodse samelewing en is voortgedra in die kerklike orde in. Jesus self het ook hierdie beginsel op Homself van toepassing gemaak: “As net Ek oor Myself getuig, is my getuienis nie geldig nie” (Joh 5:31). Hy gaan dan voort om die vier getuies te noem wat oor Sy aansprake kan getuig. Hulle is Johannes die Doper, Jesus se eie werke, Sy Vader en die Skrif (Joh 5:33-39). Hierdeur het Jesus aan die beginsel voldoen dat geen individu ‘n aanspraak kan maak wat nie deur meerdere getuies bevestig kan word nie.

Daar is twee noodsaaklike vereistes waaraan getuies moet voldoen. Hulle moet geloofwaardig wees (Eks 20:16) en hulle getuienis moet ooreenstem. Die Joodse Raad het twee getuies gevind wat teen Jesus getuig het, maar hulle het valse getuienis gelewer. Wie se getuienis oor Jesus moet ons dus glo? Die getuienis van Johannes, Jesus se werke, Sy vader en die Skrif of sal ons eerder die getuienis van twee skurke vanuit die agterstrate van Jerusalem aanvaar? Meeste van die valse leraars sal instaat wees om ander mense aan te haal wat presies dieselfde as hulle glo, maar wie is hierdie getuies? Is hulle mense met ‘n reputasie vir korrekte en skriftuurlike teologie of is hulle ook maar net so verward soos die een wat in hulle valse leringe ondersteuning vir sy eie foute vind?

Die apostel Paulus het sy openbaring en leerstellinge direk van Jesus Christus self ontvang (Gal 1:12). Ten spyte van die grootsheid van hierdie openbaring wat hy ontvang het, het Paulus dit nogtans nodig gevind om dit wat hy geleer het, met Petrus te bevestig (Gal 1:18). Veertien jaar later is hy weer Jerusalem toe om sekerheid te kry dat dit wat hy verkondig het, die waarheid is. “God het dit aan my geopenbaar dat ek moet gaan. Ek het toe die evangelie wat ek onder die heidennasies verkondig, aan die broers daar voorgelê en dit afsonderlik met die leiers bespreek. Ek wou sekerheid hê dat ek nie tevergeefs werk of gewerk het nie” (Gal 2:2). Let op dat hy “dit … met die leiers bespreek” het. In die ou Afrikaanse vertaling word daar verwys na “die wat in aansien was”.

Wanneer ‘n muur gebou word, help dit niks om die muur na te gaan met ‘n waterpas wat nie korrek is nie. Die waterpas mag dalk aandui dat die muur reguit is, terwyl dit in werklikheid nie die geval is nie. Daar is vandag te veel Christene wat hulle leringe aan die verkeerde mense en standaarde meet. Enige lering moet bevestig word deur mense wat ‘n reputasie het dat hulle aan die Waarheid vashou en die korrekte leerstellinge navolg. Daar is heeltemal te veel predikers wat net soos Koning Agab is. Hy het vir hom ‘n span van 400 profete byeen gebring wat hom sou vertel net dit wat hy wou hoor. Intussen het hy die getuienis verwerp van die een man wat hy geweet het die waarheid praat (1 Kon 22). Op dieselfde wyse het elke ketter ‘n lys van name van diegene wat net soos hy glo, terwyl hy weier om na dié te luister wat vashou aan die ortodokse leerstellinge.

Wanneer die stuurman ‘n skip in die hawe van Durban wil inbring, moet hy baie versigtig wees want die kanaal waardeur hy moet gaan is baie nou en net enkele meters weerskante van die skip se romp wag ‘n potensiële ramp. Ten einde veilig deur die kanaal te beweeg, moet hulle die roete met behulp van drie ligte aan die kus bepaal. Wanneer die drie ligte in een lyn agtermekaar is, dan is die skip op die regte koers. Die probleem is egter dat daar duisende ander liggies aan die kus is. Dit sal net ‘n dwaas wees wat sommer enige drie liggies sal kies om sy peiling vir die roete te doen. Dit is uiters noodsaaklik dat die stuurman seker maak dat hy die regte drie ligte gebruik om op te lyn. Ons het nog ‘n groter verantwoordelikheid om toe te sien dat ons leringe ooreenstem met die regte verwysings.

Paulus het aan Timoteus gesê: “Wat jy my voor baie getuies hoor verkondig het, moet jy toevertrou aan betroubare manne wat bekwaam sal wees om dit ook aan ander te leer”(2 Tim 2:2). Let op dat Paulus vir Timoteus daaraan herinner dat daar getuies is tot dit wat hy geleer het. Verder is dit nie sy opdrag aan Timoteus om sy eie leerstellinge te formuleer nie. Timoteus moet slegs dit wat reeds deur Paulus vasgestel is, verder aan ander toevertrou.

In Judas 3 lees ons: “Geliefdes, ek was vas van plan om aan julle te skrywe oor die verlossing waaraan ons almal deel het. Maar nou voel ek my verplig om julle met my brief aan te spoor om te stry vir die geloof wat een maal oorgelewer is aan dié wat God vir Hom afgesonder het.” Ook van Judas se kant is daar geen opdrag om nuwe leerstellinge te formuleer of vas te stel nie. Ons moet egter vashou en stry vir dit wat eenmalig reeds aan ons oorgelewer is. Judas se verwysing na “die geloof” is ‘n verwysing na al die vasgestelde waarhede en leerstellings wat die basis van ons kerkleer vorm.

Job het gesê: “Vra na die bevindings van die voorgeslagte, rig jou na die insigte van die voorvaders, want ons is maar net van gister, ons weet niks, ons dae is so vlugtig soos ‘n skaduwee op die grond. Leer uit wat jou voorgeslag gesê het. Hulle het met insig verklaar”(Job 8:8-10).

Vandag se geslag is veronderstel om die suiwerste, mees korrekte en ortodokse leerstellings te hê want ons het die voordeel van 2 000 jaar se kerkgeskiedenis agter ons. Maar in plaas daarvan dat ons leer uit die foute en ontdekkinge van hulle wat voor ons was, blyk dit dat die huidige geslag daarop uit is om al die voordele van opgegaarde wysheid oorboord te gooi en eerder self hulle eie unieke dwaalleer daar te stel. Hierdie is dan ook inderdaad die mense waaroor Jeremia geprofeteer het toe hy gesê het: “So sê die Here: Staan by die kruispaaie en kyk, en vra na die ou paaie. Vra watter pad die beste is en loop dit, dan sal julle rus vind. Maar hulle het gesê: ‘Ons sal nie daardie pad loop nie’”(Jer 6:16)